China, Europa, de VS en allerlei andere markten moeten het hebben van de groei van de consumptieve bestedingen. Dat wordt moeilijk in landen waar de kosten in de vorm van een oplopende inflatie sterker stijgen dan de lonen. Dat is een vorm van uitholling die alleen maar kan leiden tot lagere bestedingen. Het wordt daarom langzaam tijd dat we anders gaan kijken naar de kosten voor bedrijven van het personeel. Hogere lonen vertaalt zich in een hogere consumptie. Zo simpel is het. En meer consumptie betekent een hogere afzet en hogere winsten. Massa is kassa is voorbij. Het is nu: meer inkomen in de kassa.

Groei zal sterker dan in het verleden komen uit ontwikkelingen op het gebied van automatisering en digitalisering. Beide moeten leiden tot een stijging van de arbeidsproductiviteit. Als daar geen sprake van is heeft het management verkeerde beslissingen genomen. Stijging van de productiviteit kan deels worden gebruikt voor de uitkering van hogere lonen. Ik pleit er dan ook voor dat salarissen daar afhankelijk van zijn met een vorm van winstdeling. Dat is modern en past helemaal in deze tijd.

Groei, waar komt het vandaan met een bevolking die vergrijst en in een land met krimpende exportmogelijkheden. In China heeft men daar al een antwoord op. De groeispurt van de afgelopen decennia kwam daar uit de bouw van woningen en investeringen in infrastructuur. Dat is nu voorbij. Er zijn wel nieuwe groeigebieden aangewezen. Dat zijn er twee: de verduurzaming van het land en digitalisering.

Beide zijn belangrijk en komen ook in sommige diensten bij elkaar zoals de elektrische auto’s en het online shoppen. De Chinese elektrische auto’s doen qua techniek niet onder voor de vergroende Duitse auto’s en qua vormgeving weten de auto’s uit beide landen elkaar ook heel goed te vinden. De groei van de online winkels in China stagneert, zoals we dat ook in Europa zien. Bovendien is een tendens waarneembaar dat vooral platforms met de goedkopere producten het minder goed zijn gaan doen, waarschijnlijk door gebrek aan bestedingsmogelijkheden van de bezoekers.

De naderende recessie zou daarom wel eens wat etteriger kunnen zijn dan nu wordt gedacht. Uit een onderzoek van ING blijkt dat beursgenoteerde bedrijven volgend jaar een daling van de winstmarge verwachten van 10 tot 25%. Dat is heftig.

Toch zien we stijgende aandelenkoersen. Die zijn alleen maar te rechtvaardigen als we denken dat de daling van de winsten tijdelijk zal zijn. Ongetwijfeld zal dat zo zijn, maar waar moet de winstgroei vandaan komen? Groei van export hoeft nauwelijks te worden verwacht. Menig land kijkt met een lonkend oog naar de mogelijkheden die China biedt. Die zijn ook groot! Het land heeft een bnp per hoofd van de bevolking van nog 12.000 dollar per jaar. In de meeste Europese landen ligt dat boven de 40.000 dollar.